Сонголоо. Сонгогдлоо. Үндсэн хуульдаа гурвантаа хуруу дүрлээ. Жагсаж тэмцэж шаардаж үзлээ. Үр дүнгүй олон амлалтынх нь үр дүнд Хөгжлийн банк, ЖДҮ, нүүрсний хулгай, төрийн сангуудын зээл, гишүүд сайдын ах дүү нараар төрийн байгууллагууд дүүрлээ. Тендер, лицензийн хонжоо, Монгол дахь гадныхны түрэмгийлэл, нөлөөлөл бүгдийг нь харлаа. Үзлээ.  Хаан мэт гаарсан түшээдээ хамгаалж, эрх ашгийн төлөө бие биенээ хэмлэж суух төрийн түшээдийн түмэн булхай ч дэлгэгдлээ. Эцэст нь "ШҮҮХ ЗАСАГЛАЛ"-аасаа хүчтэй МАНАН-гийн тоглолт тайзнаа тоглогдож ирэх сонгуулийн шангаа татлаа.

• Хүчээ нэгтгэе, Өсөлтийг өрх бүрд гэх мэт уриа лоозонгоо өргөсөөр, атгасан гараа тэнгэр зүгт өргөж, хамтдаа гэж хашхирч, уйлж, дуулж, бүжиглэж, ууж наргиж сонгуульд дэвшсэн.  Гэвч өвдсөн зовсон, өрийн дарамтад орсон, шил дарсан хулгайн хэргүүд тойроогүй дайрсан гээд Монгол улсад 2020 оны сонгуулиар төрд сонгогдсон түшээд бултаараа тараа таниулав. Тушаал авсан цэрэг шиг тэд тойрог тойрогтоо ажиллахаар аяны дөрөө жийцгээлээ. Хадаг сүү барин золгохоо түр азнаад хийгээгүйг нь нэхэж, хийсэнд нь дүн тавья !!! 

     ТАНИЛЦ : ӨНГӨРСӨН СОНГУУЛИЙН МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨРИЙН ХУРААНГУЙ   

        1 АРХАНГАЙ АЙМАГ         
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
 a. Гэр хорооллын газрыг дахин зохион байгуулах төсөл-300
b. Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 800
c. Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 350
d. Түрээсийн орон сууц- 200
2. Дулааны станц барьж, Цэцэрлэг хотын агаарын бохирдлыг үе шаттай бууруулна.
3. Төвлөрсөн инженерийн байгууламжийг сумдад бий болгож, сумын төвийн иргэдийг тохилог орон сууцаар хангана.
4. Шинэ спортын ордон барина.
5. Хүүхэд залуучуудын амарч, зугаалах, цагийг зөв зохистой өнгөрүүлэх цэцэрлэгт хүрээлэн /Парк/ байгуулна.
6. МАА-н түүхий эдэд түшиглэн хөнгөн үйлдвэрийн дамжлагат цогцолборууд бий болгож хөгжүүлнэ.
7. Мянганы замын хэвтээ тэнхлэгийн замуудыг барьж дуусган сумын төвүүдийг сайжруулсан болон хатуу хучилттай замаар холбоно.
8. Байгалийн үзэсгэлэнт, түүхэн дурсгалт газар, халуун рашаан түшиглэн “Хангайн бүсийн” аялал жуулчлалын төв болгох ажлыг эрчимжүүлж, үзвэр үйлчилгээг сайжруулна.
9. Байгалийн түүхийн музей барина.
10. Цэцэрлэг хотын ойролцоо онгоц буух нисэх зурвас бий болгоно.
          2 БАЯН-ӨЛГИЙ АЙМАГ         
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
a. Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 1000
b. Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 150
c. Шинэ суурьшлын бүс хөгжүүлэх төсөл-600
d. Түрээсийн орон сууц- 200
2. Хүүхдийн ордон, сургууль, цэцэрлэг, өрхийн эмнэлэг, соёлын төв барина.
3. Шинээр дулааны станц барина.
4. Өлгий-Улаанхус-Цэнгэл, Толбо-Дэлүүн, ӨлгийХотгорын уурхай чиглэлийн хатуу хучилттай авто зам барина.
5. “Өлгий” нисэх буудлыг өргөтгөж А2 зэрэглэлтэй болгоно.
6. Цагааннуур чөлөөт бүс, Даян боомтын үйл ажиллагааг эрчимжүүлнэ.
7. Өлгий сумын төвд цэвэрлэх байгууламжийг шинээр барьж, ашиглалтад оруулна.
8. Монгол-Алтай, Алтай-Саяны байгалийн үзэсгэлэнт газарт түшиглэсэн байгалийн болон адал явдалт аялал жуулчлал хөгжүүлнэ.
9. “Шинэ Өлгий” хот байгуулалтын төсөл хэрэгжүүлж, Өлгий сумын хогийн цэгийг байгальд ээлтэй арга, технологийн дагуу цэвэрлэнэ.
10. Хөдөө аж ахуйн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлнэ.
    3 БАЯНХОНГОР АЙМАГ      
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин барилгажуулах төсөл500
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 600
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 200
-Түрээсийн орон сууц- 200
2. “Утаагүй-Баянхонгор” төслийг үргэлжлүүлэн, Баянхонгор сумын гэр хорооллын айл өрхүүдийг төвлөрсөн дулаан, цэвэр, бохирын шугам сүлжээнд холбож, орчны бохирдлыг бууруулна.
3. Баянхонгор хотын үерийн ус зайлуулах инженерийн байгууламжийг барина.
4. “Цэцэрлэг хот-Эрдэнэцогт сум- Баянхонгор хот- Баянлиг сум- Гурвантэс сум” хүртэлх 700 км босоо тэнхлэгийн авто замын ажлыг эхлүүлнэ.
5. Баянхонгор сум- Шаргалжуут чиглэлийн 56 км авто зам, томоохон 4 голд төмөр бетонон гүүр барина.
6. Баянхонгор хотын төвд “Хөгжлийн хөтөч-Дэд бүтэц” төслийг үргэлжлүүлэн, 20 км авто зам барина.
7. Баянхонгор аймгийн 10 суманд эрүүл мэндийн төв, сургууль, цэцэрлэг, 8 суманд нутгийн удирдлагын ордон, 4 суманд соёлын ордон, шинээр болон шинэчлэн барьж, өргөтгөнө.
8. Баянхонгор хотод Өвлийн спортын цогцолбор барина.
9. “Сумын хөгжил” хөтөлбөр хэрэгжүүлж, сумын төвийн айл өрхийг инженерийн шугам сүлжээгээр холбож, гудамж хорооллыг зам гэрэлтүүлэгтэй болгоно.
10. Өрхийн оёдлын үйлдвэрлэлийг дэмжих хөтөлбөрийг бүх сумдад хэрэгжүүлнэ.
  4 БУЛГАН АЙМАГ  
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин зохион байгуулах төсөл-500
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 200
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 100
-Түрээсийн орон сууц- 200.
2. Нэгдсэн эмнэлгийн дэргэд 50 ортой хүүхдийн эмнэлэг барина.
3. Булган суманд 1000 тн багтаамжтай хүнсний ногооны механикжсан зоорь барина.
4. Аймгийн төвд Хөгжимт жүжгийн театрын шинэ барилга барина.
5. Сум бүрд нийтийн үйлчилгээний цэг байгуулна.
6. Булган суманд бетон зуурмагийн үйлдвэр байгуулна.
7. “Шинэ хөдөө” хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг эрчимжүүлнэ.
8. Булган суманд 1100 тонн ноос угаах хүчин чадалтай үйлдвэр барина.
9. Булган - Хишиг-Өндөр – Гурванбулаг чиглэлийн авто замыг дуусгаж, Хутаг-Өндөр-Тэшиг-Бага-Илэнх боомт чиглэлийн авто замын ажлыг эхлүүлнэ
   5 ГОВЬ-АЛТАЙ АЙМАГ   
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин зохион байгуулах төсөл-500
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 800
-Шинэ суурьшлын бүс хөгжүүлэх төсөл-400
-Түрээсийн орон сууц- 200
2. МАА-ын гаралтай түүхий эд боловсруулах, органик хүнс үйлдвэрлэх төслүүдийг хэрэгжүүлнэ.
3. Усалгаатай тариалан хөгжүүлнэ.
4. Дэлгэр, Хөхморьт, Баян-Уул, Дарви, Бигэр зэрэг сумдыг аймгийн төвтэй хатуу хучилттай авто замаар холбох ажлыг эхлүүлнэ.
5. Алтай хотод баригдах дулааны станцыг ашиглалтад оруулж, 2 дугаар хэлхээний шугам сүлжээг бүрэн шинэчилж, хэрэглээний халуун, хүйтэн устай болгоно.
6. Төгрөг сумын Хүрэн голын нүүрсний ордыг түшиглэн Баруун бүсийн цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээг хангах дулааны цахилгаан станц барих төслийг хэрэгжүүлнэ.
7. Тайшир сумын Дөрвөлжингийн шохойн чулууны ордыг түшиглэн жилд 360 мянган тонн цемент үйлдвэрлэх хүчин чадалтай үйлдвэр байгуулж ашиглалтад оруулна.
8. Тайшир сумын төмрийн хүдрийн ордыг түшиглэн баяжуулах үйлдвэр байгуулан экспортлох ажлыг эхлүүлнэ.
9. Алтай хотод 10МВт-ын нарны цахилгаан станц барьж ашиглалтад оруулна.
10. Инженерийн цэргийн анги байгуулна.
   6 ГОВЬСҮМБЭР АЙМАГ   
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 600
-Түрээсийн орон сууц- 100
2. Говьсүмбэр-Мандалговь чиглэлийн авто зам барина.
3. Усан бассейн бүхий спорт цогцолбор барина.
4. Говьсүмбэр аймгийн төвд хог хаягдлыг дахин боловсруулах үйлдвэр байгуулна.
5. Сүмбэр каракуль хонины аж ахуйг хөгжүүлж, үндэсний үйлдвэрлэлийн хэмжээнд дэмжин өргөжүүлнэ.
6. Боржигон соёлын өв уламжлалд тулгуурлан нутгийн иргэдэд түшиглэсэн аялал жуулчлалыг хөгжүүлнэ. 4
7. “Боржигон” чуулгын барилга барина.
8. Ахмадын өргөө барина.
9. Баянтал сумын Соёл спортын цогцолборыг барина.
10. Орон нутгийн хөнгөн, хүнсний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлж, говь нутгийн брэнд бүтээгдэхүүнийг хөгжүүлнэ.
    7 ДАРХАН-УУЛ АЙМАГ – ДАРХАН ХОТ   
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин зохион байгуулах төсөл-2300
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 800
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 600
-Түрээсийн орон сууц- 500
-Шинэ суурьшлын бүс хөгжүүлэх төсөл - 1500
2. Дархан хотын цэвэр ус, дулааны шугамын шинэчлэлтийг хийж, ус, дулаан, эрчим хүчний хангамжийн найдвартай ажиллагааг сайжруулж, алслагдсан гэр хорооллуудыг дэд бүтэц, инженерийн шугам сүлжээнд холбоно. Сумдад цэвэрлэх байгууламж барина.
3. Дархан-Улаанбаатар чиглэлийн авто замыг 4 эгнээтэй болгоно.
4. Оношилгооны төв байryулж, шаардлагатай эмч, эмнэлгийн мэргэжилтнүүд, тоног төхөөрөмжөөр хангана.
5. Дархан хотын давуу тал, онцлогт тулгуурлан шинжлэх ухаан, технологи, инновацын төвүүдийг байгуулна.
6. Музей, номын сангийн цогцолбор барина.
7. Аймгийн төвийн цэвэрлэх байryуламжийг шинэчлэн, өргөтгөл хийж, бусад сумдын цэвэрлэх байгууламжийг барина.
8. “Дархан” арьс ширний цогцолбор төслийг хэрэгжүүлнэ.
9. Сайжруулсан шахмал түлшний үйлдвэр байryулна.
10. Хог хаягдлыг дахин боловсруулах үйлдвэр барина.
   8 ДОРНОГОВЬ АЙМАГ   
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин барилгажуулах төсөл1500
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 800
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 50
-Түрээсийн орон сууц- 150
2. Сайншандад 960 хүүхдийн суудалтай сургууль барина.
3. Сайншанд, Замын-Үүдэд хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн төв, хүүхдийн парк барина.
4. Говийн бүсийн ахмад настны төрөлжсөн асрамжийн газар шинээр барина.
5. 800 хүний суудалтай “Саран хөхөө” театр барина.
6. Дулааны станц шинээр барина.
7. Хатанбулаг-Ханги Мандал чиглэлийн цахилгаан дамжуулах агаарын шугам барьж, Ханги тосгоныг байнгын эрчим хүчээр хангана.
8. Данзанравжаагийн түүх, шашны өв соёлд тулгуурлан нутгийн иргэдэд түшиглэсэн аялал жуулчлалыг хөгжүүлж, Сайншанд-Хамрын хийд чиглэлийн авто замаас Зүүнбаян уул чиглэлийн 16 км хатуу хучилттай авто зам барина. Хил орчмын аялал жуулчлалыг хөгжүүлнэ. 9. Сайншанд-Зүүнбаян чиглэлийн хүнд даацын авто зам барина. 10. Сайншандад хог дахин боловсруулах үйлдвэр байгуулна.
   9 ДОРНОД АЙМАГ  
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин зохион байгуулах төсөл- 2000
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 300
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл-500
-Түрээсийн орон сууц- 200
2. Чойбалсангийн ДЦС-н хүчин чадлыг 50 МВтаар өргөтгөнө.
3. “Чойбалсан” нисэх буудлыг олон улсын 4C зэрэглэл бүхий зорчигч үйлчилгээний цогцолбор болгоно.
4. “Сумын хөгжил” хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ.
5. Спорт цогцолбор, усан бассейн, хүүхдийн ордон, хүүхдийн нэгдсэн эмнэлэг, багш хөгжлийн ордныг шинээр барина.
6. Чойбалсан хотын цэвэр, бохир усны болон дулааны шугам сүлжээг өргөтгөн шинэчилнэ.
7. Сайжруулсан түлшний болон хог хаягдал боловсруулах үйлдвэр барина.
8. Ульхан, Эрээнцав, Хавирга, Баянхошуу, Сүмбэр боомт чиглэлд хатуу хучилттай авто зам барьж, Чойбалсан хот доторх авто замын сүлжээг өргөтгөн шинэчилнэ.
9. Уул уурхай, газрын тосны төслүүдийн нутгийн хөгжилд оруулах хувь нэмрийг нэмэгдүүлнэ.
10 ДУНДГОВЬ АЙМАГ
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин зохион байгуулах төсөл-500
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 800
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 150
-Түрээсийн орон сууц- 250
2. Гэр хорооллын инженерийн дэд бүтцийг нэмэгдүүлнэ.
3. Төв халхын дуулалт жүжгийн театр болон шаардлагатай сумдын сургууль, цэцэрлэг, соёлын төв, эрүүл мэндийн төв, усан бассейн бүхий спорт цогцолбор, спорт заалын барилгуудыг барина.
4. Олон улсын жишигт нийцсэн ЕБС, дотоодын их дээд сургуулийн салбар сургууль байгуулна.
5. Аймаг, сумын төвийг бүсчилсэн ногоон хөгжлийн хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрт хамруулж, сумдад “Сумын хөгжил” хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ.
6. Сайнцагаан, Эрдэнэдалай, Говь-Угтаал зэрэг сумдад мах, сүү, хоёрдогч түүхий эд боловсруулах үйлдвэр, бизнес инкубатор байгуулна.
7. Орон нутгийн онцлогтой брэнд хүнсийг дотоод, гадаадын зах зээлд гаргах нутгийн иргэдийн өргөн оролцоотой хоршоодыг сум болгонд байгуулахыг дэмжинэ.
8. Улаанбаатар-Мандалговь-Даланзадгад чиглэлийн авто замыг шинэчлэн өргөтгөж, АрвайхээрМандалговь-Чойр чиглэлийн авто замыг шинээр барина.
9. “Их газрын чулуу”, “Бага газрын чулуу”, “Цагаан суварга” зэрэг аялал жуулчлалын төвийг байгуулж, олон улсын аялал, жуулчлалын бүстэй холбогдоно.
10. Уул уурхайн төслүүдийн нутгийн хөгжилд оруулах хувь нэмрийг нэмэгдүүлнэ.
  11 ЗАВХАН АЙМАГ   
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин төлөвлөж, барилгажуулах төсөл-500
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 800
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 350
-Түрээсийн орон сууц- 200.
2. Утаагүй Улиастай, сум, суурин хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ.
3. Шаардлагатай сумдад сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг барина. Аймгийн хүүхдийн зусланг сэргээнэ.
4. Дотуур байранд амьдардаг хүүхдүүдийн ахуй байдалд онцгойлон анхаарч шаардлагатай тоног төхөөрөмжөөр хангана.
5. Аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн алсын дуудлагын машинд парк шинэчлэл хийж, стандартын шаардлагад нийцсэн автомашинаар хангана.
6. Арц суурь боомтыг Нөмрөг сумтай, Улиастай хотыг Алтай хоттой, Түдэвтэй, Цэцэн-Уул, Сантмаргаз сумдыг Тосонцэнгэл – Улаангом чиглэлийн хэвтээ тэнхлэгийн замтай холбоно.
7. Их-Уул, Ургамал, Цагаанчулуут, Түдэвтэй, Тэс сумын ЗДТГ-ын барилгыг барина.
8. Малчдыг өртөг багатай малын тэжээлээр хангах үйлдвэр байгуулж, эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжүүлнэ.
9. “Отгонтэнгэр” аялал жуулчлалын цогцолборыг байгуулна.
10. Улиастай-Дөргөн-Мянгад чиглэлд авто замын ажил эхлүүлж, орон нутгийн чанартай гүүрнүүдийг засварлаж, шинээр барина.
   12 ОРХОН АЙМАГ-ЭРДЭНЭТ ХОТ   
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай 5000 орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин төлөвлөж, барилгажуулах төсөл-1500
-Шинэ суурьшлын бүс хөгжүүлэх төсөл-1500
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 1000
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 500
-Түрээсийн орон сууц- 500
2. Монгол Улсын Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн дагуу Орхон аймаг Эрдэнэт хот болж байгаатай холбогдуулан “Эрдэнэтийн хөгжил–2030” хөтөлбөр боловсруулж, хэрэгжүүлнэ.
3. Дулааны цахилгаан станцын шинэчлэл төсөл хэрэгжүүлж, алслагдсан гэр хорооллуудыг дэд бүтэц, инженерийн шугам сүлжээнд холбоно.
4. Их дээд сургууль, эрдэм шинжилгээ, судалгааны хүрээлэн байгуулж, Технологийн сургуулийг түшиглэн уул уурхайн сургалтыг өргөжүүлж, шинжлэх ухаан технологийн парк байгуулна.
5. Хотын нөөцийн давуу талд тулгуурлан уул уурхай-металлурги-хими, катодын зэс боловсруулах үйлдвэрлэл, технологийн парк байгуулна.
6. Хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн цогцолбор төв, олон улсын чанар, стандартад нийцсэн жишиг ЕБС, номын сан барина.
7. Гэр хороололд МОН-23-01 төслөөр татагдсан 40 км цэвэр усны шугамыг ашиглахад шаардлагатай бохирын шугам татаж, эко жорлон төслийг эрчимжүүлнэ.
8. “Эрдэнэт Үйлдвэр ТӨҮГ”-г түшиглэн Орон нутгийн өмчит катодын зэсийн үйлдвэр, шахмал түлшний үйлдвэр барина.
9. Хялганат-Хангал-Эрдэнэт чиглэлийн 53 км хатуу хучилттай авто зам, Төв аймгийн ЖаргалантЭрдэнэт чиглэлийн авто зам барьж, хотын доторх авто замыг өргөтгөж, шинэчилнэ.
10. Эрдэнэт үйлдвэрийн цагаан тоосыг дарах шинэ технологийг бий болгон, хотын хүн амын эрүүл мэндийг хамгаална.
  13 ӨВӨРХАНГАЙ АЙМАГ  
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин зохион байгуулах төсөл-500
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 900
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 250
-Түрээсийн орон сууц- 500
2. Арвайхээрт шинээр дулааны станц барьж, аж ахуйн нэгж байгууллага, гэр хороолол, орон сууцыг холбоно.
3. Баянтээгт 36 МВт-ийн цахилгаан станц барьж, сайжруулсан шахмал түлшний үйлдвэрийг өргөтгөж зэргэлдээх аймгуудын түлшний хэрэгцээг хангаж, агаарын бохирдлыг бууруулна.
4. Хархорин, Хужирт сумдад гурил тэжээлийн томоохон үйлдвэрийг байгуулж, аймгийн малын тэжээлийг бүрэн хангаж, фермерийн аж ахуй хөгжүүлнэ.
5. Арвайхээр суманд сүү, сүүн бүтээгдэхүүн, малын гаралтай түүхий эд, арьс шир, дайвар бүтээгдэхүүний үйлдвэр, сумдад мал нядалгааны болон арьс ширний цех байгуулна.
6. Хүлэмжийн аж ахуй, жимс жимсгэнэ, төмс, хүнсний ногоо тариалалт, гар урлал, засвар үйлчилгээ гэх мэт өрхийн үйлдвэрлэлийн зээлд хамруулж, санхүүгийн дэмжлэг үзүүлнэ.
7. Хархориныг аялал жуулчлалд түшиглэсэн жишиг хот болон хөгжүүлж, нисэх буудлыг олон улсын 4C зэрэглэл бүхий агаарын хөлөг хүлээн авах хүчин чадалтай аэродром, зорчигч үйлчилгээний цогцолбор олон улсын нисэх буудал болгоно.
8. “Арвайхээр - Хужирт - Бат-Өлзий чиглэлийн аялал жуулчлалын зам, Өвөрхангай аймгийн Арвайхээр, Баянгол сум, Дундговь аймгийн СайханОвоо, Өмнөговь аймгийн Цогт-Овоо чиглэлийн босоо тэнхлэгийн ачаа тээврийн замуудын зураг төслийг боловсруулан барьж эхлүүлэх ба баруун бүсийн А0301, А0302 замын дагуух сумдыг улсын чанартай авто замтай үе шаттайгаар холбох ажлыг эхлүүлнэ.
9. Сумдыг төвлөрсөн инженерийн шугам сүлжээ, цэвэрлэх байгууламжтай болгож, Арвайхээр хотод хог хаягдал дахин боловсруулах үйлдвэр байгуулна.
10. Сумдад байгаль цаг уурын эрсдэлийг даван туулах чадавхыг дээшлүүлэх хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ. /Сумдад сайн туршлагыг сурталчлах малчдын сургалтын танхим байгуулж, эрсдэлийн талаарх малчдын мэдлэг, чадавхыг сайжруулна/
  14 ӨМНӨГОВЬ АЙМАГ   
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин барилгажуулах төсөл800
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 800
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 200
-Түрээсийн орон сууц- 200
2. Технологи, уул уурхайн чиглэлээр их дээд сургууль байгуулна.
3. Аж үйлдвэрийн парк байгуулна.
4. Хил орчмын болон палеонтологийн аялал жуулчлалыг хөгжүүлж, палеонтологийн судалгааны төв, музей байгуулна.
5. Даланзадгад-Баяндалай-Гурвантэс чиглэлийн 220 км хатуу хучилттай авто замын барилгын ажлыг үргэлжлүүлж дуусгана. Сэврэй-Хонгор чиглэлийн авто зам барьж, Чойр-Даланзадгад чиглэлийн хатуу хучилттай авто замын ажлыг эхлүүлнэ. Авто замын сүлжээг өргөтгөх хүрээнд говийн сумдыг сайжруулсан болон засмал замаар холбох ажлыг үе шаттай хэрэгжүүлнэ.
6. Ханбогд суманд дулааны цахилгаан станц барьж, Сэврэй, Ноён, Гурвантэс сумдыг төвийн эрчим хүчний нэгдсэн системд холбоно.
7. Аймгийн нисэх буудлыг олон улсын зэрэглэлтэй болгож сайжруулна.
8. Эко Даланзадгад шинэ суурьшлын бүсийн дэд бүтцийг барьж байгуулан, Цогтцэций суманд Тавантолгой шинэ суурьшлын бүс байгуулна.
9. Цөлжилтөөс хамгаалах элсний аж ахуйн цогцолбор хөгжүүлнэ.
10. Орхон-Онги-Улаан нуур төслийг хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалтыг шийдвэрлэнэ.
   15 СҮХБААТАР АЙМАГ     
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин барилгажуулах төсөл300
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 300
-Шинэ суурьшлын бүс хөгжүүлэх төсөл-1500
-Түрээсийн орон сууц- 200
2. Баруун Урт, Эрдэнэцагаан, Мөнххаан сумдад ЕБС, цэцэрлэг шинээр барьж ашиглалтад оруулна.
3. Асгат, Баяндэлгэр, Эрдэнэцагаан, Түвшинширээ сумдын ЗДТГ-ын барилгыг шинээр барина.
4. Аймгийн төвд эхчүүдийн амрах байрыг шинээр барина.
5. Үйлдвэрлэл технологийн паркийг өргөтгөж, ХАА-н бүтээгдэхүүн боловсруулах үйлдвэр, цех байгуулах иргэн, аж ахуйн нэгжид дэмжлэг үзүүлж, түүхий эдээр хангах хоршоодыг хөгжүүлнэ.
6. Сумын төвүүдийг хатуу хучилттай авто замын нэгдсэн сүлжээнд холбох ажлыг эхлүүлнэ.
7. Ахмад настан, тусгай хэрэгцээ (хөгжлийн бэрхшээл)-тэй иргэдэд зориулсан дэд бүтцийг сайжруулж тэдэнд нийгмийн хамгаалал, халамжийн үйлчилгээг жигд тэгш хүргэх, хөгжилд хувь нэмрээ оруулан бие даан амьдрах таатай орчинг бүрдүүлнэ.
8. Унаган байгаль, түүх соёл, нүүдэлчин ахуйг түшиглэсэн ХАА-н үйлдвэрлэлд суурилсан экобизнес, хил орчмын аялал жуулчлалыг эрчимтэй хөгжүүлнэ.
9. Малын тэжээлийн баазыг өргөтгөж, хүчит багсармал холимог тэжээлийн үйлдвэр байгуулна.
10. Хөөтийн аж үйлдвэрийн паркийн бүтээн байгуулалтын ажлыг эхлүүлнэ.
   16 СЭЛЭНГЭ АЙМАГ   
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин төлөвлөж, барилгажуулах төсөл-500
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 800
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 350
-Түрээсийн орон сууц- 200.
2. Сэлэнгэ аймгийн газар зохион байгуулалтын ерөнхий төлөвлөгөөг боловсруулна.
3. Ардын хувьсгалын түүхт 100 жилийн ойг угтаж Алтанбулаг дахь Хувьсгалын музейг засварлаж, тохижуулна.
4. Хүүхэд залуучуудын чөлөөт цагийг зөв боловсон өнгөрүүлэх орчин үеийн шаардлагад нийцсэн спорт заал барина.
5. Аймгийн төвд 50 MВт хүчин чадалтай цахилгаан станц барина.
6. Дархан-Сэлэнгийн авто замыг 4 эгнээ болгож шинэчилнэ. Шаамар-Зүүнбүрэн-Цагааннуур, ТүшигЗэлтэрийн боомтын 131 км хатуу хучилттай авто зам барина.
7. Алтанбулаг сумыг “Сумын хөгжил” хөтөлбөрт хамруулна.
8. Орон нутгийн түүхий эдэд тулгуурласан цардуулын үйлдвэр байгуулна.
9. Мах, сүүний үйлдвэр барина.
10. Хөдөө аж ахуйн их сургуулийн салбар сургууль байгуулна.
  17 ТӨВ АЙМАГ   
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин зохион байгуулах төсөл-800
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 1200
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 150
-Шинэ суурьшлын бүс хөгжүүлэх төсөл-400
-Түрээсийн орон сууц- 200.
2. Аймгийн нэгдсэн эмнэлгийг түшиглэн оношилгооны төв байгуулна.
3. Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлж, эдийн засгийн таван бүсэд кластерыг хөгжүүлнэ. Усалгаатай тариаланг нэмэгдүүлж, Улаанбаатар болон дагуул хотуудын хүнсний хангамжийг сайжруулна.
4. Улаанбаатар болон Төвийн бүсийн хотуудын хэрэгцээг хангах бараа, түүхий эдийн төвлөрүүлэлт, хадгалалт, тээвэрлэлт, үйлдвэрлэл, борлуулалтын бирж, тээвэр, логистикийн тогтолцоог бий болгон хөгжүүлнэ.
5. Сумын төвүүдийн дулаан, цэвэр, бохир усны инженерийн шугам сүлжээний хангамж бүхий нийтийн аж ахуйн цогц дэд бүтцийг байгуулж, иргэд ая тухтай амьдрах, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ хөгжүүлэх орчинг бий болгоно.
6. Угтаалцайдам, Цээл, Заамар, Баяндэлгэр, Аргалант сумдыг улсын чанартай авто замын сүлжээтэй хатуу хучилттай авто замаар холбоно.
7. Зуунмод дэд станцын хүчин чадлыг өргөтгөж, цахилгаан дамжуулах агаарын шугам байгуулна.
8. Манзуширын түүхэн дурсгалт газрыг түшиглэн соёл, шашин, аялал жуулчлалын, угсаатан, археологийн музейн цогцолбор байгуулж, аялал жуулчлалыг хөгжүүлнэ.
9. Хэрлэн голын сав дахь Хүннү гүрний үеэс эхтэй Монголчуудын төрт ёсны түүх, өв соёлыг хадгалсан дурсгалт газруудыг түшиглэн түүх, соёлын аялал жуулчлалын шинэ бүс нутгийг хөгжүүлнэ.
   18 УВС АЙМАГ    
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин зохион байгуулах төсөл-500
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 800
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 150
-Шинэ суурьшлын бүс хөгжүүлэх төсөл-400
-Түрээсийн орон сууц- 200
2. Улаангом – Ховд чиглэлийн 160 км, Улаангом – Өлгий хот чиглэлийн 300 км хатуу хучилттай зам барих ажлыг эхлүүлнэ.
3. Гэр хорооллын инженерийн дэд бүтцийг нэмэгдүүлнэ.
4. Сумдын цэвэрлэх байгууламж, цэвэр, бохирын шугам сүлжээг байгуулж өргөтгөнө.
5. “Дэглий Цагаан” нисэх буудлыг олон улсын 4C зэрэглэл бүхий зорчигч үйлчилгээний цогцолбор болгоно.
6. Улаангом, Баруунтуруунд агро парк, хүлэмжийн аж ахуй шинээр байгуулж, гурил тэжээлийн үйлдвэрүүдийг сэргээн хөгжүүлнэ.
7. “Боршоо” боомтыг олон улсын боомт болгож өргөтгөж шинэчилнэ.
8. Увс, Хар ус, Хяргас нууруудыг өвөл, зуны амралт зугаалга, аялал жуулчлалын бүс болгон хөгжүүлж, Төв Азийн олон улсын аялал жуулчлалын хамтын ажиллагаанд нэгдэнэ.
9. Хог хаягдлын менежментийг сайжруулж, хог хаягдлыг ангилах, боловсруулах технологийг нэвтрүүлнэ.
10. Жимс, жимсгэний үндэсний үйлдвэрлэлийн кластерууд байгуулж, тариалалт, үйлдвэрлэл, экспортыг нэмэгдүүлнэ.
    19 ХОВД АЙМАГ    
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин зохион байгуулах төсөл-500
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 900
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 600
-Шинэ суурьшлын бүс хөгжүүлэх төсөл-500
-Түрээсийн орон сууц- 200
2. Ховд аймгийг шинэ шатанд гарган хөгжүүлэх “Шинэ Ховд- хөтөлбөр хэрэгжүүлж, Ховд их сургуулийг баруун бүсийн эрдэм шинжилгээ, судалгаа, инновац технологийн төв болгон хөгжүүлж, их сургуулийн дэргэд олон улсын чанар, стандартад нийцсэн ЕБС байгуулна.
3. Баруун бүсийн барилгын материалын нэгдсэн лаборатори болон Ховд-Эко цементийн үйлдвэрийг ашиглалтад оруулна.
4. Дулааны станцыг өргөтгөж, цэвэр, бохир усны усны төв магистрал шугамуудыг шинэчилж, аймгийн төвийн гэр хорооллын 5200 айл өрхийн 50 хувийг дэд бүтцэд холбох “Хашаандаа сайхан амьдарцгаая”, сумдыг инженерийн нэгдсэн дэд бүтцэд холбох “Сумын хөгжил” хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлнэ.
5. Сайжруулсан шахмал түлшний үйлдвэр байгуулж, гэр хорооллын айл өрхийн цахилгааны шөнийн тарифыг тэглэж, агаарын бохирдлыг 50 хувь бууруулна.
6. “Ховд агро парк” цогц төслийг хэрэгжүүлж, Эрдэнэбүрэн, Булган, Мянгад, Буянт сумдад 2000- 5000 га газарт услалтын систем байгуулна.
7. Жилд баруун бүсийн нэг сая толгой малын гаралтай түүхий эд боловсруулах, экспортлох “Ховд үйлдвэр, технологийн парк” байгуулж, 500 ажлын байрыг шинээр бий болгож, малчдын орлогыг өсгөнө.
8. “Ховд” нисэх буудлыг олон улсын 4C зэрэглэл бүхий зорчигч үйлчилгээний цогцолбор болгож, Говь-Алтай – Ховд – Баян-Өлгий чиглэлийн авто замын дагуу аялал жуулчлалын үйлчилгээний Ховд цогцолбор байгуулна.
9. Нийслэлээс 1000 км-ээс дээш алслагдсан бүсэд үйл ажиллагаа эрхэлж буй аж ахуйн нэгжүүд 10 дахин бага буюу 1 хувийн татвар төлөх хуулийн хөнгөлөлтийг үргэлжлүүлж, бүсийн нэмэгдэл олгоно.
10. “Нефть боловсруулах үйлдвэр” байгуулж, шатахууны үнийг төвийн бүстэй адил болгон хямдруулна.
    20 ХӨВСГӨЛ АЙМАГ     
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин зохион байгуулах төсөл-1000
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 800
-Ашиглалтын шаардлага хангахгүй орон сууцны барилгуудыг буулгаж, шинээр барих төсөл- 250
-Шинэ суурьшлын бүс хөгжүүлэх төсөл-700
-Түрээсийн орон сууц- 200.
2. Хөвсгөл далайн орчимд олон улсын "Найрамдал-2" зуслан барина.
3. Аймгийн төвийн Дулааны станцыг өргөтгөж, гэр хорооллыг үе шаттайгаар инженерийн шугамд холбоно.
4. Могойн голын нүүрсийг түшиглэн Дулааны цахилгаан станц, “Чаргайтын усан цахилгаан станц”, шахмал түлшний үйлдвэр барьж, зэргэлдээх аймгуудыг хангана.
5. “Мөрөн” нисэх буудлыг олон улсын 4C зэрэглэл бүхий зорчигч үйлчилгээний цогцолбор болгоно.
6. Мөрөн – Архангайн Тариат, Хөвсгөлийн Тосонцэнгэл- Архангайн Өлзийт чиглэлийн хэвтээ тэнхлэгийн аялал жуулчлалын, Ханх – Хатгал чиглэлийн 180км, Хатгал-Жанхай-Тойлогт чиглэлийн 33 км хатуу хучилттай авто зам барина.
7. Ой цэвэрлэгээг технологийн дагуу хийж, орчин үеийн мод боловсруулах үйлдвэр байгуулж, Хөвсгөл нуурын гүний цэвэрлэгээ, судалгааг хийнэ.
8. Ханх-Мондын боомтыг олон улсын статустай болгоно.
9. Хатгал тосгонд дулааны станц барьж, инженерийн шугам сүлжээнд орон сууц, зочид буудлыг холбож, нутгийн иргэдэд түшиглэсэн тогтвортой аялал жуулчлалын сүлжээ байгуулна.
10. “Соёмбо” цогцолборыг музей болгоно.
   21 ХЭНТИЙ АЙМАГ    
1. Олон төрлийн /орлогод нийцсэн, түрээсийн, ногоон/ орон сууцны хангамжийг нэмэгдүүлж, инженерийн хангамжтай орон сууцаар хангана. Үүнд:
-Гэр хорооллын газрыг дахин барилгажуулах төсөл1200
-Зөвшөөрөл олгогдсон барилгажилт төсөл- 800
-Шинэ суурьшлын бүс хөгжүүлэх төсөл-100
-Түрээсийн орон сууц- 200
2. “Мянганы суут хүн-Их эзэн Чингис хаан” Түүхэн аялал жуулчлалын үндэсний парк төслийн хүрээнд “Чингис хаан” - Дадал сум, “Их Хуралдай” - Биндэр сум, “Хүлэг Боорчи-Андлалын өргөө” - Батноров сум, “Шихихутаг-Их засаг” - Норовлин сум, “Монголын далд уурхайн музей, сургалт, судалгаа, аялал жуулчлалын төв” – Бэрх хот, “Монголын нууц товчоо” Дэлгэрхаан сум, цогцолборууд, аялал жуулчлалын батлагдсан маршрутын дагуу “Мэдээлэл, үйлчилгээний жишиг төв”-үүдийг барьж дуусган эдийн засгийн эргэлтэд оруулна.
3. Чингис хотод усан спорт сургалтын төв, хүүхдийн зуслан барина.
4. Чингис хот - Дадал чиглэлийн 265 км, БорӨндөр - Даланжаргалан чиглэлийн 50 км хатуу хучилттай авто замыг барьж дуусгаж, Чингис - БорӨндөр чиглэлийн авто замын ажлыг эхлүүлнэ.
5. “Өндөрхаан” нисэх буудлыг олон улсын 4C зэрэглэл бүхий зорчигч үйлчилгээний цогцолбор болгож, “Дэлүүн болдог” /Дадал сум/ нисэх буудлуудын аэродром, барилга байгууламжийг барьж дуусгана.
6. Цэнхэрмандал, Өмнөдэлгэр, Батширээт, Биндэр, Баян-Адарга, Дадал сумдыг холбосон аялал жуулчлалын сайжруулсан авто зам барина. Үүнээс Жаргалтхаан, Өмнөдэлгэр, Биндэр чиглэлийн хатуу хучилттай авто замын ажлыг эхлүүлнэ.
7. Гэр хорооллын айл өрхийг инженерийн дэд бүтцэд холбох ажлыг эхлүүлж, дэс дараатайгаар шийдвэрлэнэ.
8. Чингис хотыг түүхэн аялал жуулчлалын бизнес мэдээллийн зангилаа төв болгож, аялал жуулчлалын шинэ маршрутын дагуу сум бүрд нутгийн иргэдийн оролцоонд түшиглэн брэнд бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлнэ.
9. Малын гаралтай түүхий эд, дайвар бүтээгдэхүүнийг боловсруулж, эцсийн бүтээгдэхүүн болгох үйлдвэрүүдийг сум дундын төвүүд (Чингис хот, Бэрх, Бор-Өндөр, Биндэр)-д байгуулна.
10. Бор-Өндөр суманд үйлдвэрлэл, технологийн парк байгуулж, бага оврын төмрийн үйлдвэр барина.

ТЭД ЭНЭ ОЛОН БҮТЭЭН БАЙГУУЛАЛТАА ХИЙСЭН ҮҮ?  ХАРИУЛТ ТАНЫ НҮДНИЙ ӨМНӨ БАЙГАА.